Ψυχολογία VS Κορονοϊός.

Γράφει η Έλλη Δήμου,

Η Ιωάννα Φαλέγκα αποφοίτησε από το τμήμα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο οποίο συνεχίζει να ασχολείται με την νευροψυχολογική έρευνα.  Είναι ενεργή εθελόντρια από το 2016, επί του παρόντος στην Ελληνική Εταιρία Αλτσχάιμερ και στο Χαμόγελο του Παιδιού. Περιστασιακά συνεργάζεται με τα sites: Πηγή Παιδείας και House of News στο κομμάτι της αρθρογραφίας.

Με τις γνώσεις και την εμπειρία της, θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα, πιθανές επιδράσεις του εγκλεισμού, στην ψυχολογία μας, τους κινδύνους, που μπορεί να υπάρχουν και τέλος μας δίνει συμβουλές για τον χειρισμό και την αντιμετώπιση του. 

Τι κινδύνους εγκυμονεί ο εγκλεισμός, λόγω της πανδημίας, για την ψυχολογία ενός ανθρώπου;

Ο εγκλεισμός και η κοινωνική απομόνωση που βιώνουμε τον τελευταίο καιρό, αποτελεί μια πρωτόγνωρη εμπειρία για όλους. Αδιαμφισβήτητα, είναι μια ιδιαίτερα ψυχοπιεστική κατάσταση που καλούμαστε με το ‘’έτσι θέλω’’ να αντιμετωπίσουμε. Η απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα, η απώλεια της ελευθερίας, η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της νόσου, αλλά και η βαρεμάρα, μπορούν μερικές φορές να έχουν δραματικές συνέπειες.  Όπως συμβαίνει σε όλες τις καταστάσεις, οι κίνδυνοι που εγκυμονούν, διαφέρουν για τον κάθε άνθρωπο. Αυτό έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες, όπως η γενικότερη ψυχολογική κατάσταση πριν την καραντίνα, η ψυχική ανθεκτικότητα, η συμβίωση αλλά και η επικοινωνία με τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας, η παρατεταμένη έκθεση σε καταστροφολογικής φύσεως ειδήσεις και πολλά άλλα. Η επίδραση του εγκλεισμού, λόγω του κορονοϊού, αποτελεί πλέον το θέμα μεγάλου αριθμού ερευνών που διεξάγονται αυτή τη στιγμή. Οι ακριβείς απαντήσεις αναμένονται. Μια ανασκόπηση προηγούμενων ερευνών έδειξε, ότι η καραντίνα και η απομόνωση διαρκείας μπορούν να οδηγήσουν σε:

·               μετατραυματικό στρες

·               άγχος

·               κατάθλιψη

·               κόπωση

·               πτώση ηθικού

·               αντικοινωνική συμπεριφορά

Παράλληλα, άλλες έρευνες έδειξαν ότι η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά συχνά - αλλά όχι πάντα- μπορούν να επιδράσουν αρνητικά και στη σωματική υγεία ενός ανθρώπου, όχι μόνο στην ψυχική. Οι άνθρωποι που νιώθουν αποκομμένοι από τους υπόλοιπους είναι πιθανότερο να κρυολογήσουν, να εμφανίσουν καρδιοπάθεια, μειωμένες νοητικές-γνωστικές λειτουργίες, κατάθλιψη και τελικά μικρότερο προσδόκιμο ζωής. Σε βάθος χρόνου η μοναξιά έχει συνέπειες ανάλογες του καπνίσματος ή της παχυσαρκίας. 

Υπάρχει κατηγορία/κατηγορίες ανθρώπων, που κινδυνεύει περισσότερο να κλονιστεί ψυχολογικά, την περίοδο αυτή;

Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά σε καταστάσεις υψηλού κινδύνου. Φυσικά, οι άνθρωποι με ήδη επιβαρυμένη ψυχολογική κατάσταση είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν περισσότερο. Επιπλέον, οι ομάδες υψηλού κινδύνου όντας πιο ευάλωτες στον ιό, καθίστανται αυτόματα πιο ευάλωτες στο να βιώνουν μεγαλύτερα επίπεδα άγχους, φόβου και πανικού.

Τέλος, άτομα που δεν ενημερώνονται κατάλληλα και εκτίθενται διαρκώς σε, καταστροφολογικής φύσεως, ειδήσεις ενδέχεται να βιώσουν υψηλά επίπεδα άγχους ή ακόμα και να εκδηλώσουν ψυχικές διαταραχές. Βεβαίως, τα αποθέματα ψυχικής ανθεκτικότητας και το υποστηρικτικό πλαίσιο πάντα λειτουργούν βοηθητικά σε τέτοιες περιπτώσεις.

Ποιες είναι οι συνηθέστερες φοβίες/ άγχη , που αναπτύσσονται σε τέτοιες συνθήκες;

Συχνά οι σκέψεις που γίνονται σε τέτοιες καταστάσεις σχετίζονται με το μέλλον. Φοβόμαστε για πιθανή μόλυνση από τον ιό, τις συνέπειες που είτε ο ιός, είτε ο εγκλεισμός θα έχει στην υγεία μας, στην οικογένεια μας, στην οικονομία κτλ. Πολλές φορές μπορεί ακόμα να υπάρχει έντονη ενασχόληση με ιδέες θανάτου, θεωρίες συνομωσίας και ολοκληρωτικής καταστροφής του κόσμου. Επιπλέον υπάρχει άγχος σχετικά με το πως θα επηρεαστούν οι κοινωνικές μας σχέσεις λόγω της απομόνωσης.

Ενδέχεται να διαταραχθούν οι ισορροπίες μιας οικογένειας; Και αν ναι τι συμβουλές/ λύσεις θα πρότεινες;

Βεβαίως, η συνεχόμενη και παρατεταμένη συμβίωση με την οικογένεια μας ενδέχεται να διαταράξει την ισορροπία της ή να εντείνει ήδη υπάρχουσες συγκρούσεις. Η συζήτηση είναι το κλειδί για υγιείς σχέσεις, οπότε είναι σημαντικό να μοιραζόμαστε με τα μέλη της οικογένειας μας τους φόβους και τις ανησυχίες μας. Να μιλάμε ανοιχτά για κάθε τι, που μας προβληματίζει και να προσπαθούμε όλοι, ώστε να κυριαρχεί ένα κλίμα κατανόησης και αλληλοσεβασμού.

Το λυπηρό είναι ότι σε μεγάλο αριθμό οικογενειών τα προβλήματα εντείνονται και είτε κάνει την εμφάνισή της, είτε ενισχύεται ακόμα περισσότερο η ενδοοικογενειακή βία. Σε αυτές τις περιπτώσεις είτε είμαστε θύματα, είτε μάρτυρες αυτής οφείλουμε να ζητήσουμε αμέσως βοήθεια. Έχουν δημιουργηθεί γραμμές υποστήριξης θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.Εάν λοιπόν βιώνετε μια τέτοια οδυνηρή κατάσταση επικοινωνήστε με την γραμμή 15900 ή στείλτε email στο:  sos15900@isotita.gr.

Ποιος είναι ο πιο κατάλληλος  τρόπος, να προσεγγίσουν το ζήτημα, οι μανούλες, ώστε να μιλήσουν στα παιδιά τους;

Οι γονείς γενικότερα θα πρέπει να μιλήσουν ανοιχτά για το θέμα του ιού στα παιδιά τους. Θα πρέπει να είναι ειλικρινείς και υπομονετικοί, έτοιμοι να ακούσουν και να εξηγήσουν, οποιαδήποτε απορία τους. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να μιλήσουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Στα πιο μικρά παιδιά θα πρέπει να μιλήσουν όσο πιο απλά γίνεται. Μπορούν να βρουν στο ίντερνετ ακόμα και εικονογραφημένα σκίτσα που θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση του. Κάποια που θα πρότεινα είναι τα εξής:

·               https://www.youtube.com/watch?v=9gzz0dpSKWA

·               https://www.youtube.com/watch?v=tNBPcU2j65s

Μην σας ανησυχεί αν τα παιδία σας βλέπουν  αγχωμένους. Ζητήστε τους να σας βοηθήσουν με το να τους μάθετε για τους κανόνες υγιεινής ή ακόμα να τους δείξετε, πώς να διαχειρίζονται το φτέρνισμα ή τον βήχα τους.

Είναι πιθανό, παιδιά που βλέπουν τηλεόραση και ενημερώνονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να έχουν αναπτύξει άγχος με την υπερπληροφόρηση για το θέμα, από όλα αυτά τα μέσα. Γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγετε την υπερέκθεση και την τρομοκρατία από την τηλεόραση ή το διαδίκτυο. Πάνω απ’ όλα πρέπει να εστιάσετε στην παρούσα κατάσταση χωρίς να κάνετε καταστροφικές σκέψεις και σενάρια για το μέλλον.

 Όσον αφορά στις ερωτήσεις τους, που έχουν να κάνουν με το ποσό θα κρατήσει όλο αυτό και πάλι συνίσταται η ειλικρινής απάντηση :

"Δεν γνωρίζω αλλά ελπίζω σύντομα". Αυτό μετά από κάποιο καιρό θα έχει ως αποτέλεσμα εκρήξεις θυμού και έντονες ενδείξεις δυσφορίας. Σε αυτή την περίπτωση ακούμε και δείχνουμε κατανόηση στα αρνητικά συναισθήματα που προκύπτουν, γιατί είναι πολύ λογικό να υπάρξουν τόσο από τα παιδιά όσο και από εμάς τους ίδιους. Καλό θα ήταν να δημιουργήσουμε μαζί τους ένα πρόγραμμα το οποία θα περιλαμβάνει ενασχόληση με τα μαθήματα τους, υποχρεώσεις μέσα στο σπίτι, όπως βοήθεια με το στρώσιμο του τραπεζιού ή καθάρισμα αλλά πάντα να δίνεται και ελεύθερος χρόνος για παιχνίδι και αγαπημένες δραστηριότητες.

Ποια είναι τα «αθόρυβα» σημάδια, που δηλώνουν, πως κάποιος χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη, λόγω της παρούσας κατάστασης;

Θεωρώ, ότι όλοι άνθρωποι  έχουμε ανάγκη από κάποια υποστήριξη λόγω της κατάστασης που βιώνουμε.  Ωστόσο, υπάρχουν κάποια σημάδια που δηλώνουν την άμεση παρέμβαση αυτής. Τα επίπεδα άγχους και καταθλιπτικής διάθεσης κάνουν την παρουσία τους αισθητή σε πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων. Κάποια συμπτώματα είναι:

·               οι διαταραχές ύπνου(υπνηλία, αϋπνία),

·               φαγητού(υπερφαγία, ανορεξία),

·               μειωμένη διάθεση, ενδιαφέροντος και προσοχής,

·               αισθήματα κόπωσης,

·               κρίσεις πανικού ή ενδείξεις αυτών όπως δύσπνοια, εφίδρωση, ταχυπαλμία και επίπεδο συναίσθημα.

 Ο αυτοκτονικός ιδεασμός είναι κάτι πολύ σοβαρό και δεν θα πρέπει να παραβλέπεται, από κανέναν ο οποίος το βιώνει. Παράλληλα, οι ψυχαναγκαστικές σκέψεις, δηλαδή σκέψεις καταστροφής, θανάτου κτλ. όπου γίνονται εμμονή και το άτομο νιώθει αδύνατο να διώξει από το μυαλό του και καταναγκαστικές πράξεις δηλαδή πράξεις που γίνονται επανειλημμένα προκειμένου να μειώσουν το άγχος που αισθάνεται το άτομο.

Η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρία έχει δημιουργήσει μια δωρεάν εφαρμογή μέσω της οποίας δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης με διαθέσιμο ψυχολόγο ή ψυχίατρο  https://sessions.melapus.com/en. Επίσης, μεγάλος αριθμός νοσοκομείων στην Ελλάδα παρέχει δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη μέσω τηλεφώνου.

Πως θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την επανένταξη μας στην καθημερινότητα, όταν έρθει η ώρα ( Ενήλικες και παιδιά)

Η επανένταξη μας στην καθημερινότητα αποτελεί πρόκληση σχετικά με το τι επιπτώσεις θα επιφέρει στο άτομο και στην κοινωνία.

Προτιμώ μια αισιόδοξη προσέγγιση, ότι δηλαδή τα πράγματα θα αλλάξουν προς το καλύτερο. Είναι πιθανό οι σχέσεις μας να γίνουν πιο θερμές και να εκτιμήσουμε την ελευθερία μας περισσότερο. Γενικότερα, να εκτιμήσουμε πράγματα που μέχρι τώρα θεωρούσαμε δεδομένα. Όλη αυτή η κατάσταση θα πρέπει να μας δείξει ότι πρέπει να ζούμε την κάθε στιγμή, να βρούμε το νόημα της ζωής και να αγαπήσουμε κάθε λεπτό της. Να ζήσουμε εμπειρίες να επικεντρωθούμε στο εδώ και τώρα και όχι απλώς να υπάρχουμε σκεπτόμενοι το παρελθόν ή το μέλλον. Η οικονομία μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διάθεσή μας όμως πρέπει να κατανοήσουμε ότι οι στιγμές είναι πιο σημαντικές από οτιδήποτε άλλο. Θα πρότεινα αντί να καθόμαστε και να κατηγορούμε ποιος φταίει ή για ποιον λόγο έγιναν έτσι τα πράγματα, να κινητοποιηθούμε και να κάνουμε κάτι εμείς οι ίδιοι γι αυτό. Κάθε άτομο ξεχωριστά να πάρει τη ζωή του στα χέρια του.

Πηγή:

https://www.kathimerini.gr/1069366/article/ygeia/ygeia-epikairothta/oi-yyxologikes-epiptwseis-toy-korwnoioy-mona3ia-kai-yyxanagkastikes-symperifores

Πηγή φωτογραφιών: Google Images.